Hayvancılık ve Hayvan Yemi
Hayvan yemi, hayvancılık
döneminde evcil hayvanlara verilen yemektir.
İki temel tip vardır:
Yeşil yemler ve standart yemler
At beslenme uzmanları, bir atın
diyetinin ağırlıkça %50 veya daha fazlasının saman gibi yemler olmasını tavsiye
eder.
Atlar için tasarlanmış
peletlenmiş bir rasyon
Toplam karışık rasyon yiyen
sığırlar
"Yem", kendileri için
yemekten ziyade, özellikle hayvanlara verilen yiyecekleri veya yemleri
(kendilerine kesilen ve taşınan bitkiler dahil) ifade eder. Saman, saman
balyası, silaj, sıkıştırılmış ve topaklanmış yemler, yağlar ve karışık rasyonlar,
filizlenmiş taneler ve baklagiller içerir. Yem taneleri, dünyadaki en önemli
hayvan yemi kaynağıdır. Aynı et birimini üretmek için kullanılan tahıl miktarı
büyük ölçüde değişir. BBC tarafından 2008 yılında bildirilen bir tahmine göre,
"İneklerin ve koyunların ürettikleri her 1 kg et için 8 kg tahıl,
domuzların yaklaşık 4 kg, en verimli kümes hayvanlarının 1 kg üretmek için
sadece 1,6 kg yeme ihtiyacı var.” Balık yetiştiriciliği da tahılla beslenebilir
ve kümes hayvanlarından bile daha azını kullanabilir. En önemli iki yemlik
tahıl mısır ve soya fasulyesidir ve Amerika Birleşik Devletleri, küresel
kuraklık ticaretinin yaklaşık yarısını ve 2012'deki kuraklığın yaşandığı
yıllarda ortalama küresel soya ticaretinin %40'ını ortalama olarak en fazla
ihracatçı ülkedir. Diğer yem taneleri, diğerlerinin yanı sıra buğday, yulaf,
arpa ve pirinci içerir.
Geleneksel hayvan yemi kaynakları
arasında, ev içi yemek artıkları ve öğütme ve mayalama gibi yiyecek işleme
endüstrilerinin yan ürünleri bulunmaktadır. Yer fıstığı, soya ve mısır gibi
öğütme yağı mahsullerinden kalan materyal, önemli yem kaynaklarıdır. Bira yapımının
harcadığı tahıl, yaygın olarak hayvan yemi olarak kullanılan bira yapımının bir
yan ürünüdür.
Hayvana göre
Kuş yemi
Kedi maması
Sığır besleme
Köpek maması
At beslenme
Evcil hayvan maması
Kümes hayvanları için yem
Koyun yetiştiriciliği
YEMLER VE HAYVAN BESLEME KONULARINDA BİLGİ TEKNOLOJİLER
1-Soya küspesi tüketen kuzuların canlı ağırlık artışının
diğer küspe çeşitlerininkine göre yüksek olduğu gibi, 1 kg canlı ağırlık artışı
için gerekli olan yem tüketimi ile canlı ağırlık maliyetinin daha düşük olması
kuzu besisinde soya küspesinin kullanılması önerilmektedir.
2-Entansif besiye alınan kuzuların rasyonlarına yem katkı
maddesi olarak 20mg/kg miktarında monensin katılmasının besi performansını
olumlu yönde etkilemektedir. Ayrıca 56 günlük besi sonunda canlı ağırlıkta
%12-40, yemden yararlanma oranında %10-60 ‘lık artışlar sağlamakta ve 1 kg
canlı ağırlık artışı için tüketilen yem miktarının maliyetinde %5,59 ‘luk bir
azalma sağlamaktadır.
3-Koç katımı ve gebeliğin son döneminde besleme düzeyinin
yükseltilmesi halinde (kaba yeme ek olarak 500-1500 g yoğun yem), koyunlarda
döl verimi ile kuzuların büyüme ve yaşama güçlerinde artış sağlanmaktadır.
4-Sütten kesim sonrası yoğun besiye alınan kuzuların rasyonlarındaki
yem formu besi performansına önemli derecede etkili olmadığından, besi
yemlerinin hazırlanmasında kullanılan hububatın kırma ve öğütme gibi işlemlere
gerek olmadan kuzulara verilmesi önerilmektedir.
5-Kuzu besi rasyonlarında yem katkı maddesi olarak
kullanılan zeolit, rumende oluşan amonyağın fazlasını absorbe ederek kuzuların
besi performansını olumlu yönde etkilediği saptandığından, özellikle kuzuların
rasyonlarına %2 düzeyinde kullanılması önerilmektedir.
6-Yağlı tohum küspelerinin formaldehit ile işlenmesi
sonucunda, bu yem maddelerinin rumende parçalanma miktarını azaltarak ince
bağırsağa geçen kısmı artırdığından, yüksek verimli ruminant beslemesinde
protein ek yem maddelerinin formaldehit ile işlenmesi yönteminin başarılı bir
şekilde uygulanabileceği belirtilmektedir.
7-Mısır silajlarına %2 ye kadar oranlarda (kuzu besisinde
%0,5) katılan ürenin antifungal etki yaptığı, silajların aerobik
stabilitelerini ve parçalanabilirlik özelliklerini artırarak olumlu etkide
bulunduğu ancak bu etkinin besi performansına yansımadığı vurgulanmaktadır.
8-Biyolojik katkı maddelerinden LAB inokulatı, mısır
silajlarındaki mikrobiyolojik ve kimyasal faaliyetleri olumlu yönde etkilediği,
ayrıca bu LAB inkoluatların içlerine katıldıkları küçük balya silajlarının
özellikle küçük işletmeler tarafından kullanılabileceği tavsiye edilmektedir.
9-Selektör altı pirinç kuzularda 56 günlük besi süresinde
arpa ile kombine edilerek %25 selektör altı pirinç + %50 arpa ve %50 selektör
altı pirinç + %25 arpa içeren rasyonlarla beslendiklerinde daha iyi performans
gösterdikleri belirtilmektedir.
11- Pelet formdaki kuzu besi rasyonlarına %3’ e kadar melas
yerine kısmen ya da tamamen yoğunlaştırılmış melas şilempesi katılmasının pelet
kalite özelliklerinin olumsuz bir etkisi bulunmadığı için karma yem sanayiinde,
pelet yem üretiminde de başarıyla kullanılması tavsiye edilmekte, kuzu
besisinde ve karma yem üretiminde belirli sınırları aşmamak koşulu ile melas
yerine yoğunlaştırılmış melas şilempesinin kullanılabileceği belirtilmektedir.
12-Kesif yem karmasında ayçiçeği küspesi yerine malt çilinin
%50 ve %100 oranlarında ikame edilmesinin mümkün olmakla birlikte, bu
uygulamanın manda beslenmesinde süt verimi açısından karlı olmasına karşın
sığır beslenmesinde az da olsa gelir kaybına yol açmaktadır. Ayrıca malt
çilinin rasyon içerisinde oranındaki artışa paralel olarak süt yağı yüzdesinde
düşmeye sebebiyet verdiği, bunun da manda yetiştiriciliğinde arzu edilmeyen bir
durum olduğu sonucuna varılmıştır.
13- Hayvan pancarının sağmal inek rasyonlarında kolaylıkla
kullanılabileceği, süt verimi üzerine olumlu etkisinin olduğu ve kaba yemin %60
ve 80’nini teşkil etmesi halinde dahi süt yağı oranı üzerinde etkisinin önemsiz
olduğu bildirilmiştir.
14-Oniki ay ve 6 ay yaşta besiye alınan erkek mandaların
optimum besi sürelerinin sırasıyla 126 ve 155 gün olduğu ortaya konmuştur.
15-Yedi-11 yaşlı esmer ırk sığır besisinde yem sanayii besi
yemi ile beslemenin rasyonda malt çili olan yemle beslemeye göre daha karlı
olduğu, manda besisinde ise her iki yem rasyonu ile beslemenin arasında farkın
bulunmadığı; dolayısıyla malt çili içeren rasyonlarla beslemenin manda besisi
için daha karlı olduğu saptanmıştır.
16-Ürenin manda besisinde protein kaynağı olarak
kullanılabileceği belirtilmiştir.
17- Mandalarda kastrasyonun günlük canlı ağırlık artışı ve
yemden yararlanma yeteneğine sığır türüne göre olumsuz, karkas randımanı ve
soğutma kaybı üzerine ise olumlu etki yaptığı saptanmıştır.
18- “Mandaların malaklarını görmeden sütlerini
bırakmadıkları, malağı ölen mandanın kuruya çıktığı ve bunun önlenmesi için ölü
malağın derisinin bir başka malağa bağlanarak ananın sütünün bırakmasının
sağlandığı, elden süt içirmenin malaklarda ölüm oranını artırdığı, ananın süt
verimini azalttığı” gibi görüşlerin geçersizliği kanıtlanmıştır. Mandalar
makine ile sağılmış ve bu şekildeki sağımın süt verimine olumlu etkisi
olmuştur. Elden süt içirme ile malakların süt tüketimi klasik yetiştirmeye göre
önemli derecede azalmış, böylece değerlendirilen süt miktarı artmıştır.
Malakların elden süt içmeye alışmaları, manda sütünde inek sütünden daha kolay
olmaktadır. Ağız sütünü aldıktan sonra elden süt içirmeye manda sütü ile
başlanması ve alışma sağlandıktan sonra sığır sütüne geçmenin daha uygun
olacağı kanaatine varılmıştır.
19- Anadolu mandalarında yem formunun yem tüketimi üzerine
olan etkileri, yem çeşidi ne olursa olsun en fazla yem tüketimi toz form ile
gerçekleştirilmiştir. Bunlardan da en fazla tüketilenin toz formdaki arpa
olduğu gözlenmiştir. Hemen hiçbir yem çeşidinde kırma form istemle
tüketilmemiştir. Karma yemin sadece 16 mm pelet çaplı olanı diğer formlarına (8
mm pelet çaplı ve toz) göre daha çok sevilerek tüketilmiştir. 100 kg canlı
ağırlık için tüketilen kuru madde miktarı arpa + buğday + mısır + karma yemin
dane formda daha yüksektir.
20- Manda besinde kaba yem oranının rasyonda yüksek olması,
kas dokusunu daha fazla geliştirmiş; yoğun yem oranının artmasının ise kas içi
ve kaslar arası yağ dokuyu daha fazla arttırmıştır. Rasyonda yoğun yem oranının
artması daha yüksek randıman vermiştir.

Türkçe
English
العربية
Germany
Україна
Русский
Portugal
Spain
Italy
Français
